ورق پانچ؛ ابعاد فیزیکی، کاربردها، انواع و عملیات پانچ

گاهی نیاز است ورق‌ها را به منظور استفاده در اماکن مختلف مانند اتاق آسانسور، حفاظ‌ دکل‌ها، نیروگاه‌های برق در شکل‌های هندسی مختلف سوراخ کنند. به این ورق‌ها، ورق پانچ می‌گویند.

ورق پانچ؛ ابعاد فیزیکی، کاربردها، انواع و عملیات پانچ

ورق‌های مورد استفاده به منظور تولید این ورق، ورق‌هایی هستند که به صورت عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرند که ضخامت‌ها، ابعاد طولی و عرضی مختلفی دارند.

به ورق‌های پانچ ورق مشبک نیز گفته می‌شود. در این مطلب به بررسی این مطالب پرداخته‌ایم: عملیات پانچ با دستگاه CNC، عملیات پانچ: ورق استیل، عملیات پانچ: ورق آجدار، هدف از خم‌کاری ورق، انواع، ابعاد فیزیکی و کاربردها.

عملیات پانچ با دستگاه CNC

به منظور عملیات پانچ بر روی ورق‌ها از دستگاه‌های سی ان سی استفاده می‌شود. به سی ان سی ماشین کنترل عددی می‌گویند که خلاصه‌ Computer Numerical Control است.

در چند سال گذشته از این دستگاه‌ها به منظور پانچ‌کاری استفاده نمی‌کردند. بلکه از دستگاهی استفاده می‌کردند که با یک سری دستورالعمل‌ خاص کار می‌کرد و سیستم‌های کامپیوتری جایی در آن‌ها نداشت.

به همین دلیل به این دستگاه‌ها NC می‌گفتند. این دستگاه‌ها به جای استفاده از سیستم‌های کامپیوتری از کارت‌های پانچ استفاده می‌کردند.

نسل بعدی این دستگاه همان CNC است که از منطق ریاضی به منظور پانچ‌کاری استفاده می‌کنند اپراتور دستگاه CNC تنها یک بار عملیات هدایت دستگاه را انجام می‌دهد و ورق‌ها پانچ می‌شوند. این در حالی است در دستگاه‌های NC به منظور اعمال عملیات پانچ بر روی هر ورق باید به تعداد ورق‌های موجود هدایت دستگاه صورت گیرد.

با دستگاه‌های CNC می‌توانیم از قالب‌های مختلف به منظور تولید ورق‌های پانچ استفاده کنیم. که عبارتند از:

قالب‌های گرد با قطرهای سه میلی‌متر تا هشتاد میلی‌متر.

قالب‌های چهارگوش در ابعاد پنج در پنج میلی‌متر تا هشتاد در هشتاد میلی‌متر.

قالب‌های لوبیایی در ابعاد دو در بیست و پنج میلی‌متر تا چهل در صد میلی‌متر.

قالب‌های شش ضلعی با اضلاع شش میلی‌متر تا شصت میلی‌متر.

اشکال مختلف مانند برگ و گل

انواع ورق پانچ

ورق‌های مشبک انواع مختلفی دارند که عبارتند از:

ورق مشبک گالوانیزه (سفید)
ورق مشبک سیاه (نورد گرم)
ورق مشبک روغنی (نورد سرد)
ورق مشبک آلیاژی
ورق مشبک رنگی
ورق مشبک آلومینیوم
استیل
مسی
کامپوزیت

ورق استیل پانچ

ورق استیل در صنایع مختلفی مانند نیروگاه‌ها، صنایع غذایی، گاز، هوا، پتروشیمی، آب، نفت، دارویی و شیمیایی کاربرد دارد.

انجام عملیات پانچ بر روی این ورق از اهمیت زیادی برخوردار است و علت این امر مقاومت این نوع ورق‌ها در برابر خوردگی است. میزان کربن موجود در این ورق زیاد است در این فولاد زنگ نزن دوازده درصد کروم وجود دارد.

کاربرد برخی از ورق‌های استیل را در این قسمت بیان می‌کنیم. ورق استیل سری ۳۰۴، برای ساخت مخزن‌های آب و خودروسازی. ورق استیل سری ۳۱۶، برای سیستم‌های شیمیایی و غذایی. ورق استیل سری ۳۱۷، برای ساخت مخزن‌های آب دریا.

ورق آجدار پانچ

برای اینکه افراد و اشیاء موجود در سطح سر نخورند باید سطوحی مناسب استفاده شود.

بدین منظور از ورق آجدار استفاده می‌کنند که از نورد گرم حاصل می‌شود. برجستگی‌های موجود بر سطوح ورق اشکال مختلفی مانند شکل بادامی دارند.

این ورق‌ها در سقف‌های شیروانی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. پانچ این ورق‌ها به دلیل اهمیت بالای ورق آجدار از جایگاه خاصی برخوردار است و بر قیمت ورق آجدار در انواع مختلف اثرگذار است.

هدف از خم‌کاری ورق

به منظور تغییر در هندسه‌ قطعه‌ مورد نظر عملیات خم‌کاری بر روی ورق‌ها انجام می‌دهند این فرآیند به طور رایج در صنایع تولیدی انجام می‌شود.

در خم‌کاری یا Bending، ورق را حول یک محور مستقیم کج می‌کنند تا شکل ورق به طور دائمی تغییر نماید. خم‌کاری به دو صورت انجام می‌شود.

۱- خم‌کاری V: مورد استفاده در تولیدات ارزان قیمت، قابیلت اجرا روی پرس برک.

۲- خم‌کاری رو‌ی لبه: این نوع خم‌کاری مناسب برای تیراژهای تولیدی بالا هستند، عملیات ورق‌گیری احتیاج است، ماتریس‌های مورد استفاده در این نوع خم‌کاری از خم‌کاری نوع اول گران‌تر و پیچیده‌تر است.

توجه داشته باشید ورقی که بر روی آن عملیات خم‌کاری صورت می‌گیرد ممکن است کشیده شود. اگر ضخامت ورق نسبت به شعاع خم بزرگ‌تر باشد حین فرآیند خم‌کاری ورق کشیده خواهد شد.

در این فرآیند شکل قطعه‌ مورد نظر تغییر می‌کند اما تغییری در حجم قطعه مشاهده نمی‌شود. برخی مواقع ضخامت قطعه‌ مورد نظر تغییر می‌کند اما ضخامت قطعه‌ در اکثر مواقع ثابت است.

به طور کلی هدف از خم‌کاری ورق از بین بردن لبه‌های تیز، افزایش مقاومت ورق و زیبایی ظاهری ورق است.

ورق پانچ از نظر ابعاد فیزیکی

ورق‌های مشبک اکثرا در سایز ۱۰۰۰*۲۰۰۰ و ۱۲۵۰*۲۵۰۰ متری در نوع سیاه، و در سایز ۱۰۰۰*۲۰۰۰ در نوع آلیاژی تولید می‌شوند اما با توجه به نیازهای متعدد مشتریان این ورق‌ها در ابعاد مورد نیاز سفارش داده شده نیز تولید شده و به فروش می رسند. اکثر ورق‌هایی که بر روی آن‌ها عملیات پانچ صورت می‌گیرد، ضخامتی بین نیم میلی‌متر تا هشت میلی‌متر دارند.

عملیات پانچ را گاهی بر روی ورق‌هایی که ضخامت بیشتر از مقدار گفته شده داشته باشند نیز انجام می‌دهند. همان‌طور که در بخش‌های بالا اشاره کردیم از موارد مهم ورقی که عملیات پانچ بر روی آن‌ها صورت می‌گیرد ضخامت و ابعاد طولی و عرضی است.

عامل مهم دیگری که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اندازه‌ سوراخ‌های ایجاد شده بر روی ورق یا همان چشمه‌ است.

واحد در نظر گرفته شده برای اندازه‌گیری سوراخ‌های ورق مشبک میلی‌متر است و به مضرب قطر دایره چشمه تعلق دارد.

در یک مثال ساده این موضوع را واضح‌تر بیان می‌کنیم. فرض می‌کنیم ورق پانچی (در همان ابعاد معمول تولیدی ورق مشبک) مورد نیازتان است که می‌خواهید هر سوراخ آن قطر ۷ میلی‌متری داشته باشد در این صورت باید از فروشنده ورق پانچ سفید با چشمه‌ ۷ میلی‌متری را تقاضا کنید.

کاربردهای ورق پانچ

ورق‌های پانچ که با عنوان ورق‌های مشبک شناخته شده‌اند. از ورق‌های مختلفی مانند ورق گرم، ورق سرد، ورق روغنی تولید می‌شوند. در این قسمت به برخی از کاربردهای ورق‌های مشبک اشاره می‌کنیم.

حفاظ در نیروگاه‌های مخابراتی و برق
ساخت حفاظ در مکان‌های ورزشی و مناطق زندانی و نظامی
ساخت درب ورودی‌های منازل، انبارها و پارکینگ‌ها
کاربرد ورق‌های مشبک در قطعات لوازم خانگی، ایستگاه‌های اتوبوس و هواکش موتورخانه‌ها